KÖPEKLERDE GEBELİK SIRASINDA BESLENME
Çiftleşme öncesinde gerek dişi gerekse erkek köpeğin fiziksel kondisyonu kusursuz olmalı, ideal kilosunun altında ya da üstünde olmamalıdır. Özellikle anne adayının optimum ağırlıkta ve performansta olması önemlidir. Şayet dişi ideal kilosundan daha zayıf olur ise, gelişmekte olan yavruları ve kendisi için gereken besin maddelerini sağlayamayabilir. Anne adayının yetersiz beslenmesi sonucunda, yeni doğacak olan yavruların vücut ağırlığı normalin altında olur ve yavruların hayatta kalma oranı düşebilir. Tersine, aşırı kilo ise, yavruların anne rahminde çok fazla büyümesine ve güç doğuma sebep olur.
Dişi köpek, gebeliği ile süt verdiği dönem boyunca yüksek kaliteli ve sindirilebilirliği yüksek gıda ile beslenmelidir. Eğer beslenme biçiminde bir değişiklik gerekiyor ise, yeni besine periyot kanaması başlar başlamaz geçilmelidir. Bu dönemde, üreme nedeni ile besinsel ihtiyaçlar arttığından, daha yoğun içerikli gıdalar tercih edilmelidir. Artan besin ihtiyaçları, aşırı bir gıda tüketimi olmaksızın da karşılanabilir. Bu şekilde, mide-barsak sisteminde bir rahatsızlık şekillenmediği gibi, kilo kaybı da şekillenmez. Bu diyet değişimi, anne adayının seksüel periyodu (kanama+kabul ve çiftleşme+gebelik+süt verme) başlar başlamaz yapılır ise, anne adayı erkenden yeni beslenme biçimini benimser ve gebelik ya da süt verme döneminde ani bir diyet değişiminden kaçınılmış olur.
Kanama ve erkeği kabul döneminden oluşan kızgınlık evresi sırasında, çoğu dişide hafif bir iştah bozukluğu şekillenir. Yapılan bir çalışmada, yumurtlama (ovulasyon) civarında iştahın en düşük seviyede olduğu belirlenmiştir. İzleyen günlerde ise, iştah çoğu köpekte kendiliğinden normale dönmektedir. Bu kısa süreli iştah kaybı doğal olup, üreme verimini ya da doğacak olan yavru sayısını etkilemez.
Gebe kalan köpekte, ilk 5-6 haftada, fötal büyümenin (yavrunun anne rahmindeki gelişimi), ancak %30’u oluşur Fötuslar hızla büyümekle birlikte, 9 haftalık gebeliğin son üçte birine kadar oldukça küçüktür. Dolayısıyla, gebeliğin ilk 5-6. haftasında anne adayının vücut ağırlığı ve besinsel gereksinimlerinde yalnızca hafif bir artış olur. Fötusların vücut ağırlıkları ile büyüklükleri, gebeliğin 5. haftasından sonra yani geri kalan son 3-4 haftada hızla artar. Köpeklerde, fötusların doğum ağırlığının %75’ine ulaşması, gebeliğin 40-55. günleri arasında olurken, boy uzunluğunun en az yarısına ulaşması da bu döneme rastlar. Bu sebeple, yavruların ideal bir vücut ağırlığı ile boy uzunluğuna ulaşabilmesi açısından, gebeliğin son birkaç haftasındaki beslenmenin önemi büyüktür. Şayet anne adayı dişi köpek çiftleşme döneminde, erişkin ideal erişkin vücut ölçülerine uygun ise, gebeliğin ilk 4-5 haftası için, verilecek besin miktarında bir artış yapılmasına gerek yoktur. Yaygın inanışın aksine, dişi köpek çiftleştikten hemen sonrasından başlayarak, daha fazla miktarlarda besin almamalıdır. Bu sırada anne adayının alması gereken besin miktarını arttırmak, gebelik sırasında aşırı kilo alma ile sonuçlanabilir. Gebeliğin yaklaşık 3. haftası civarında iştahsızlık, oldukça sık görülen bir durumdur. Kızgınlık döneminde görülen iştahsızlığa benzer biçimde, bu da birkaç gün sürer. Gebeliğin 4. veya 5. haftasından sonra, anne adayının aldığı besin miktarında dereceli olarak arttırılmalı ve doğum sırasında normal ölçüye göre, köpeğin büyüklüğüne ve taşıdığı yavru sayısı ile orantılı olarak %25-50 düzeyinde artmış olmalıdır.
Dişi köpek, tüm gebeliği boyunca önceki kilosuna göre %15-25 oranında kilo almış olmalıdır. Sözgelimi ideal vücut ağırlığı 15 kg olan bir köpek, gebeliğinin sonunda 17-19 kg’a çıkmış olmalıdır.
Gebelik sırasında gelişen yavruların büyüklüğü arttığından, yemek sonrasında gerilen barsakların yayılacağı karın içi hacminde bir azalma olmaktadır. Bu sebeple, gebeliğin son haftalarında günlük yemek miktarını daha fazla sayıda öğüne bölmek suretiyle yeterli miktarda besin almasını sağlamak gerekir. Bu dönemde anne adayına yeterli besini sağlamak çok önemlidir, çünkü gebeliğin ortası-ileri dönemlerinde, normal kilonun altında olan anne adayları, doğumdan sonra vücut kondisyon ve süt üretimini ideal sınırlarda tutmakta zorlanmaktadırlar. Öte yandan gebe köpeği fazla beslememek de çok önemlidir. Aşırı kilo kazancı ve besin tüketimi, doğum sırasında komplikasyonlar ile sonuçlanacaktır.
Meme bezi gelişimi ve süt üretimi, doğumdan 1-5 gün önce oluşur ve çoğu köpek doğumdan yaklaşık 12 saat önce yemek yemeyi bütünüyle reddeder.
Doğumun başlangıcından 12-18 saat önce, vücut ısısında hafif bir düşme olur. Söz konusu düşüş, yaklaşan doğumun nispeten güvenilir bir göstergesidir.
Doğumunu tamamlayan, tüm yavru zarlarını (plasenta) atan ve yavruları sakinleşen anneye artık taze su ve yiyecek verilmelidir. Pek çok köpek, doğum yaptıktan 24 saat sonra yemek yemeye başlar. Annenin iştahı, kuru besini ılık su ile yumuşatılarak uyarılabilir. Su ilavesi, aynı zamanda yeterli su tüketimine de yardımcı olur. Süt verme (laktasyon) için yeterince hazırlanmış anne adayı, çiftleşme öncesi ağırlığının %5-10 ‘u kadar kilo almış olmalıdır.
SÜT VERME (LAKTASYON) SIRASINDA BESLENME
Beslenme yönünden laktasyon sırasında göz önünde bulundurulması gereken en önemli nokta, yeterli kalori düzeyinin sağlanmasıdır. Uygun düzeyde enerji alımı yeterince süt üretimine izin verirken, belirgin bir kilo kaybını da engeller. Yeterli miktarda süt üretimi için yeterince su içilmesi de önemlidir.
